Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αντιμετωπίζοντας την απομάκρυνση των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή ασφάλεια υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, στρέφεται και προς την Τουρκία για ενίσχυση της αμυντικής της συνεργασίας.

Η ΕΕ έχει εισαγάγει τη Λευκή Βίβλο, μια στρατηγική που προβλέπει αύξηση στρατιωτικών δαπανών και κοινά αμυντικά έργα έως το 2030, καθώς και τη Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE), ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης 150 δισ. ευρώ.

Η Τουρκία, ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ και σύμμαχος του ΝΑΤΟ με σημαντική πρόοδο στην αμυντική βιομηχανία, έχει δικαίωμα να ενταχθεί σε αυτή τη διαδικασία όμως η Ελλάδα αντιδρά στην πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE και αναμένεται να ζητήσει αυστηρότερες προϋποθέσεις.

Ο εκπρόσωπος της ΕΕ, Thomas Regnier, διευκρίνισε ότι χώρες όπως η Τουρκία μπορούν να συνεισφέρουν έως 35% σε αμυντικά προϊόντα, υπό προϋποθέσεις ασφαλείας, αλλά δεν σχολίασε τις ελληνικές αντιδράσεις.

Και εδώ είναι που η Τουρκία πέφτει στην… ανάγκη της Ελλάδας.

Η έγκριση του SAFE απαιτεί ειδική πλειοψηφία, ενώ οποιαδήποτε αμυντική συμφωνία με τρίτες χώρες χρειάζεται ομόφωνη έγκριση από τα κράτη μέλη.

Δηλαδή μόνο με ψήφο της Ελλάδας παίρνει η τουρκική αμυντική βιομηχανία τα δισ. απο το πακέτο για την ευρωπαϊκή άμυνα.

“Ευρωπαϊκό Κεκτημένο” θεωρείται πλέον ο χωροταξικός σχεδιασμός των ελληνικών θαλασσών, ο οποίος:

1. Ορίζει τα 480.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλασσίων ζωνών της χώρας.
2.  Αποτυπώνει ποιες είναι η ΑΟΖ και οι υφαλοκρηπίδες σε όλες τις ηπειρωτικές και νησιωτικές ακτές της χώρας.
3. Καθορίζει την επιρροή που έχει το Καστελλόριζο και η Στρογγύλη στα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με συνέπεια αυτά να συνδέονται με τα δυτικά όρια της Κυπριακής ΑΟΖ.

Και θεωρείται “κεκτημένο” της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς η χώρα:

• Με την πλήρη κυριαρχία της επί του θέματος, όρισε τη μέγιστη θαλάσσια αρμοδιότητά της (και ότι συνεπάγεται από αυτόν τον χωροταξικό σχεδιασμό), σε εφαρμογή συμόρφωσης με την υποχρέωση που προέκυψε μετά την καταδίκη της – τον περασμένο Φεβρουάριο – από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (γιατί δεν είχε δημοσιεύσει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της).
• Στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο  ενσωματώνονται πλέον όλα τα κρίσιμα στοιχεία για την ελληνική υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (ΣΣ: οι κανόνες για την ύπαρξη και εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας καλύπτουν και τα νησιά τα οποία έχουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας) καθώς και για οι συμφωνίες ΑΟΖ της Ελλάδας με την Ιταλία και την Αίγυπτο.

Ο επίσημος χάρτης των Ελληνικών θαλασσών δίνει την οριστική απάντηση της χώρας στη θεωρία της Γαλάζιας Πατρίδας του Ερντογάν, που πλέον βρίσκεται απέναντι στην Ευρωπαϊκή διεθνή κανονικότητα που δεν λαμβάνει υπόψη τις αναθεωρητικές αεπιδιώξεις της Άγκυρας.

H Ελλάδα και η Κύπρος, χωρίς να το φωνάξουν, έχουν χαράξει το μεταξύ τους θαλάσσιο όριο πάνω στον ευρωπαϊκό χάρτη — άρα το αφήγημά της Άγκυρας για «Γαλάζια Πατρίδα» και το μη νομιμοποιημένο τουρκολιβυκό μνημόνιο (για «ενδιάμεση» θαλάσσια περιοχή ) ακυρώνεται στην πράξη, πολιτικά και διπλωματικά.

Το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και η υπεράσπισή του

Ο ορισμός των θαλάσσιων περιοχών κυριαρχίας της Ελλάδας αποτελεί και “ευρωπαϊκή επικράτεια”, “ευρωπαϊκή υφαλοκρυπίδα”,  την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να υποστηρίζει και να υπερασπίζεται, με κάθε τρόπο.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Νοέμβριο η Κομισιόν είχε δημοσιεύσει χάρτη που αποτύπωνε τις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες, αναγνωρίζοντας την επήρεια όλων των νησιών, περιλαμβανομένου του Καστελλόριζου, με την Αγκυρα να αντιδρά εκδίδοντας ανακοίνωση στην οποία ανέφερε πως «λαμβάνει όλα τα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων της στο Αιγαίο και στην Κύπρο». Επίσης ο χάρτης που ανακοίνωσε η χώρα είναι πολύ κοντά σε εκείνον της Σεβίλλης (1997), ο οποίος περιλαμβάνει το μάξιμουμ της έκτασης θαλασσίων ζωνών που μπορεί να έχει η Ελλάδα.

Σημειώνεται πως αν και ο χάρτης θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας  είναι σχεδιασμένος με βάση τα 6 ναυτικά μίλια, η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ διατηρείται ως αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας για το μέλλον.

Η αντίδραση της Άγκυρας

Η χθεσινή αντίδραση της Άγκυρας στην εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη μεν, χαλαρή δε.

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών έσπευσε να απορρίψει ως «μονομερή» όσα αποτυπώνονται στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) που έδωσε στη δημοσιότητα η ελληνική πλευρά, υπογραμμίζοντας ότι οι ελληνικές αξιώσεις δεν έχουν νομικές συνέπειες για την Τουρκία. Στο πλαίσιο ανακοίνωσης που εξέδωσε, υποστηρίζει ότι «κάποιες από τις περιοχές που καθορίζονται στον Θαλάσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που έχει δηλώσει η Ελλάδα, παραβιάζουν περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο». Παράλληλα ωστόσο, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας παρουσιάζεται να αφήνει ανοιχτό κι ένα παράθυρο συνεργασίας με την Ελλάδα στο Αιγαίο.

Η Αθήνα από την πλευρά της, τηρεί στάση αναμονής γύρω από τις όποιες πιθανές τουρκικές αντιδράσεις. Η εκτίμηση που υπάρχει στο Υπουργείο Εξωτερικών είναι ότι δεν ήταν δυνατόν η Τουρκία να μη γνώριζε και να μην περίμενε τις κινήσεις της Αθήνας. Πολύ περισσότερο, αφού η απόφαση να υλοποιηθεί άμεσα ο νέος θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός συνδέεται και με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες, λόγω της επιθετικής στάσης που κρατάει η Αγκυρα στο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου (Great Sea Interconnector- GSI), περνούν κρίση.

Στην αρχή της συζήτησης ο κ. Γεραπετρίτης αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα της δημοσιοποίησης του θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, καθώς, όπως ανέφερε, «προσδιορίζει τις ανθρωπογενείς δράσεις και το γεωγραφικό πλαίσιο στο οποίο ασκείται αυτή η δικαιοδοσία» και «καταγράφει τη μεγίστη δυνατότητα της στις θάλασσες».

Ερωτηθείς για την αντίδραση της Τουρκίας είπε ότι η Ελλάδα ασκεί τα δικαιώματά της μόνο με βάση το Διεθνές Δίκαιο και «σε αυτό θα επιμένουμε», χαρακτηρίζοντας την αντίδραση της Άγκυρας αναμενόμενη, καθώς ήταν γνωστό ότι η Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών υποχρεώσεών της, έπρεπε μέχρι 27 Απριλίου να προχωρήσει στη δημοσιοποίηση του Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Κληθείς να σχολιάσει την αντίδραση της αντιπολίτευσης, είπε ότι θα περίμενε «λιγότερη μικροψυχία», συμπληρώνοντας ότι «η κυβέρνηση έχει φέρει σειρά στρατηγικών συμφωνιών και μεγάλωσε τα όρια της Ελλάδας – θα περίμενα μεγαλύτερη περισυλλογή».

Ο ίδιος σημείωσε πως «η ελληνική κυβέρνηση έχει κάνει πράγματα που καμία άλλη ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει και αυτό χωρίς καμία απολύτως παραχώρηση».

«Για πρώτη φορά, η Ελλάδα καταγράφει τη μέγιστη θαλάσσια αρμοδιότητά της, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου», τόνισε, ακόμα ενώ στο ερώτημα γιατί καθυστέρησε η υλοποίηση του Χωροταξικού Σχεδιασμού, σημείωσε την πολυπλοκότητα της γεωγραφία της χώρας, αλλά και τις αναγκαίες συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο για τον καθορισμό των ΑΟΖ. «Η Ελλάδα συνεχίζει στο πεδίο να υπερασπίζεται τα κυριαρχικά της δικαιώματα», είπε χαρακτηριστικά.

«Για μας είναι μια σπουδαία μέρα, διότι η Ελλάδα έχει χάρτες που αποτυπώνουν ποιες είναι η ΑΟΖ και οι υφαλοκρηπίδες», συνέχισε και συμπλήρωσε ότι «όλα τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, θα συνεχίσουν κανονικά και με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, που είναι μονόδρομος».

Ερωτηθείς για την πόντιση του καλωδίου, είπε ότι αυτό δεν είναι αλληλένδετο με το θέμα της ΘΧΣ, λέγοντας ότι «είναι σημαντικό έργο που θα συνεχιστεί τον κατάλληλο χρόνο». Ανέφερε δε ότι «δεν υπάρχει ούτε παρασκήνιο ούτε αμφιθυμία, υπάρχει ο κατάλληλος χρονισμός».

Για τον ελληνοτουρκικό διάλογο σημείωσε πως είναι «επιθυμία μας να συνεχιστεί ο διάλογος, διότι δεν επιθυμούμε εχθρικές σχέσεις με κανένα από τα γειτονικά κράτη» και πρόσθεσε με έμφαση ότι «δεν υπάρχει κανένας δισταγμός. Η Ελλάδα δεν ετεροκαθορίζεται, η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει αποδώσει τα μέγιστα κι αυτό θα φανεί στην πράξη όσον αφορά στα κυριαρχικά μας δικαιώματα».

Στο σημείο αυτό συμπλήρωσε ότι  «η αποσυμπίεση των εντάσεων πρέπει να αποδίδεται στα ίδια τα εμπλεκόμενα μέρη κι όχι σε τρίτους». «Εντάσεις υπήρχαν όχι όμως κρίσεις», υπογράμμισε, ενώ αναφερόμενος στις τουρκικές διαφωνίες περί του εύρους αυτής, είπε ότι υπάρχει πάντοτε η λύση της διεθνούς δικαιοδοσίας.

• Ερωτηθείς για τη στάση των ΗΠΑ, είπε ότι«δεν έχουν λόγο στον καθορισμό των ΑΟΖ» και τόνισε ότι «είμαστε πολύ σαφείς ότι τα ελληνικά νησιά έχουν πλήρη επήρεια. Δεν φοβόμαστε καμία παρέμβαση».

Για το εάν υπάρχουν αντιρρήσεις εντός κυβέρνησης, σημείωσε πως «η γραμμή της εξωτερικής πολιτικής καθορίζεται από τον πρωθυπουργό και το ΚΥΣΕΑ. Ο υπουργός Εξωτερικών δεν αυτενεργεί, τη μία γραμμή την καθορίζει ο πρωθυπουργός».

«Θέλουμε σχέσεις καλής γειτονίας, ωστόσο δεν κάνουμε καμία παραχώρηση σε ό,τι αφορά τα εθνικά μας συμφέροντα», κατέληξε ο υπουργός Εξωτερικών.